سفر به قلعه عقابها

به گزارش مشرق، عقاب ها خیلی حرف نمی زنند، این جا باید «عقاب» شوی! از روی زمین هیچ چیز پیدا نیست، جاده تا دل کوه های درهم زنجیر شده می پیچد، از مسیری به بعد راه اختصاصی است، فقط برای آن ها، در چشم هایشان اعتماد دیده می شود اما بعضی هایشان باز هم فراموش نمی کنند، هر کسی می تواند «دشمن» باشد. حتی به نگاه هایت هم مرموزانه چشم می دوزند. از مسیر اختصاصی با آن ها می رویم.

گذر از شیب تند جاده های منتهی به دره ها، تجربه ای نو از عبوری سرسختانه است. این مسیر هر روز عقاب هاست، آن قدر اوج گرفته ایم که حالا دیگر قطعه پدیدار می شود قبل از آن گوی بلورین چشم را میخکوب می کند.

هویت هیچ ساختمانی مشخص نیست، کدام مقر فرماندهی است و کدام تاسیسات یا استراحتگاه سربازان، تا نگویند نمی شود تشخیص داد. در بلندای ورودی 2 پست دیده بانی مشاهده می شود. دیده بان ها با جنگ افزارشان در فاصله ای چند صدمتری از پست دیگر و در آخرین نقطه عرضی مرکز چشم به آسمان دوخته اند. عده ای نیز ایستاده اند تا ما برسیم. یکی از آن ها سرگرد است، «علی خسروی»، خیلی شبیه فرمانده هاست، راهنمای همراه ما او را «سید» صدا می کند. «سید» فرمانده این سایت اسرارآمیز پدافند در نقطه ای بربلندای کوه های شرق کشور است. جاذبه گوی ذهن را تسخیر کرده است اما فرمانده ما را به مقر فرماندهی هدایت می کند.

اتاق او با اتاق برخی فرماندهان متفاوت است. برای نگاه کردن به نقشه های روی دیوار اتاقش باید اجازه گرفت. روی یکی از نقشه ها مواضع پدافندی، پایگاه ها و تجهیزات کاملا مشخص است. چشم عقاب ها به کاغذ و قلم دوخته شده مبادا اطلاعات نقشه مکتوب شود.

فرمانده خیلی مایل نیست به سوالاتی که درباره نقاط روی نقشه می پرسم پاسخ دهد او حرف های دیگری برای گفتن دارد.

ابرعملیات انتظار

گفته های او از افتخارات و توضیحات درباره این سامانه نظامی متفاوت، گویای توانمندی و تیزبینی پدافند هوایی در دفاع از کشور است.

«دفاع از فضا و قلمروی هوایی کشور با حفاظت از گستره خشکی و دریایی متفاوت است. رصد فضای کشور زمان تعیین شده و محدودی ندارد. پدافند با4 وظیفه اصلی شامل کشف، شناسایی، رهگیری و در صورت نیاز انهدام هر نوع پرنده ناشناس فعالیتی مداوم، به هم پیوسته و هماهنگ انجام می دهد. 24 ساعته، بی وقفه و بدون از مدار خارج شدن حتی یک سامانه، کار رصد قلمروی هوایی با چشم های تیزبین پدافند انجام می شود.»

او می خواهد حساسیت دفاع از قلمروی هوایی کشور را با توجه به تمرکزی که دشمن برای ورود به سرزمین از این طریق دارد منتقل کند.

«فضا گسترده است، پوشش همه جانبه فضا، اقدامی بسیار حساس است. باید بتوانیم اهداف هوایی را در هر نقطه از فضا کشف کنیم.

دیدن شی ء پرنده، شناسایی و بعد تصمیم گیری ها درباره آن فعالیتی پیچیده و منظم است و به سیستم کاملا منسجم، هماهنگ و به روز نیاز دارد. به انتظار هدف نشستن، مراقبت از اهداف تا زمانی که اطمینان حاصل شود که هدف مورد نظر تهدیدی ندارد، برنامه ای زمان بر و حساس است.»

از سختی انتظار می گوید، چه برای سرباز و دیده بان و چه دریافت نتایج سامانه ها و پی گیری گزارش رادارها. تیزبینی در شرایط انتظار برای عقاب ها، ثانیه های شبانه روز را پر کرده است.

آن قدر که فرمانده با این جمله حق مطلب را ادا می کند «سخت ترین و در عین حال متعالی ترین فعالیت در پدافند هوایی، انتظار است.»توان انتظار کشیدن در تمام مراحل کار پدافندی حرف اول را می زند، چه آن زمان که باید پرنده ناشناس را کشف کرد و چه در مراحل بعدی که شناسایی و رهگیری می شود یا باید آخرین فرمان برسد.

دیده بانی آسمان

این جا شروع کار است. به قول فرمانده دیده بانی بصری راهی برای کشف است. راهنمای راه، سرگرد «عبد عاصی» هم تعریف عمیقی از دیده بان ها دارد. «دشمن نمی تواند تاثیری بر دیده بانی بصری بگذارد، چون سرباز است که آن را فرماندهی می کند.» یعنی شاید دشمن بتواند راهی برای نفوذ در برخی رادارهای کشف باز کند اما چشم های تیزبین سرباز پرنور و آماده در خدمت عملیات کشف است.

فرمانده از اهمیت عملیات کشف می گوید. دیده بان ها در راس این عملیات ثانیه های انتظار طولانی و حساس را سپری می کنند. این جا در پست های دیده بانی، فرمانده چشم های تیزبین دیده بان است. چشم های به آسمان دوخته شده ای که گذر هر پرنده ای را گزارش می کند.

دیده بان بصری از پست های مشخص شده است که به صورت خاص و منظم تدارک دیده شده و بیشتر در نقاطی که رادار نفوذ کمتری دارد مستقر می شود تمام پست ها با یک شبکه بیسیم با کنترل پست فرماندهی دیده بانی در ارتباط هستند و مشاهده شیء پرنده اعم از کلیه هواپیماهای نظامی و ترابری مسافربری را گزارش می دهند. سربازان برای ماموریت در این پست ها دوره می بینند و از بین افرادی انتخاب می شوند که ضریب هوشی بالایی دارند. این پست ها در سیستم های زمین به هوا در بلندترین نقطه جانمایی می شود.

چشم ها در پست های دیده بانی پدافند برای مشاهده پرنده در ارتفاع پست همواره بیدار است، سربازان خوب می دانند که وقتی پشت جنگ افزار می نشینند در حال حفاظت از سنگری مهم در خط مقدم پاسداری از سرزمین شان هستند. جنگ افزار23 میلی متری می چرخد و فضای دید 360درجه را برای دیده بان ایجاد می کند، او هوشیار و گوش به فرمان است، می تواند درصورت دریافت دستور پرنده ناشناس را هدف بگیرد، با جنگ افزار پست دیده بانی، امکان انهدام پرنده ناشناس تا 2000متر وجود دارد.

سرباز دوربین را زمین نمی گذارد، کار او در این پست همین است. به آسمان نگاه کردن برای او هرگز عادی نمی شود.

مثلا سرباز قاسمی که یک ماه قبل به این سایت آمده است با اقتدار می گوید: به نوبه خودم تا وقتی پشت این توپ باشم اجازه تجاوز به پرنده دشمن را نمی دهم یا سرباز رضا نقویان که4ماه است خدمت می کند، تخصص اصلی او توپ چی است، دیده بانی هم انجام می دهد. او از سربازان باسابقه تر شنیده که چقدر خدمت کردن در فصل های سرد سال در این سایت پدافندی طاقت فرساست.

این که آن ها در مدت خدمت پرنده مشکوکی دیده اند یا نه؟ پاسخ را این سرباز می دهد: «گهگاه اشیای نورانی در آسمان دیده می شود که فوری گزارش می کنیم، مسئولیت پی گیری گزارش ها هم با مرکز است.»

منطقه در پوشش سپری مستحکم

جزء جزء مراحل پدافندی به هم مرتبط است. پس از دیده بانی پست ها و سایت های دیگر نمایان می شود.

در مراحل بعدی هم دیده بانی بصری و امواج با استفاده از تجهیزات راداری به کمک پدافند هوایی می آید و صدالبته که هرچه پیشرفت های نظامی فزونی گیرد، سپر پدافندی نیز باید تقویت شود یعنی اگر بین نبرد آفندی و پدافندی فاصله ای به وجود آید این یک شکست است.

اما تلاش توانمند نیروهای پدافند هوایی کشور حاکی از موفقیت در این مرحله است چه بسا پرنده های متجاوز دشمن با فناوری نوین نظامی در چنگال عقاب های ایران، پایانی ذلت بار داشته اند. پهپاد اسرائیلی که چندی پیش به دام افتاد مثالی روشن است.

راز این اقتدار در سازماندهی منظم سیستم پدافند نهفته است. این سایت ها و پایگاه ها از زمین تا نزدیک ترین مقر به آسمان با وظیفه و هدف مشخص طراحی شده است.

آن پایین روی زمین، مرکز تاثیر گذاری در عملیات پدافندی بر اماکن مهمی اشراف دارد، چشم های تیز پدافند باند فرودگاه، مخازن عظیم سوخت و... را در گستره دیده می پوشاند. آن چه ابتدا مشاهده می شود نظمی یکپارچه را به نمایش می گذارد که بدون اطلاعات خیلی نمی توان از آن سردرآورد. یک رادار مستطیل شکل در نزدیکی یک پست نگهبانی مستقر است. در امتداد نگاه، راداری دیگر با شکلی متفاوت مشاهده می شود و کمی بعد پست دیده بانی دیگری فعال است. سایت را تا انتها باید رفت تا آن چه قابل مشاهده است را دریافت. در همان مسیر راداری که 2 دیش دارد به سمت چندین موشک تنظیم شده است. کابل های انتقال امواج در طول مسیر سایت، همه جا دیده می شود. آخرین نقطه شاید موفقیت موشک است. سپر مستحکم سایت منطقه را پوشانده است.

اولین پست دیده بانی، چشم از آسمان برنمی دارد، فرمانده سایت توضیح واضحی درباره اولین رادار نمی دهد. اما می گوید: رادار دوم کشف می کند؛ اولین مرحله در عملیات پدافندی.

حالا با سوالاتی پیچیدگی های سیستم روشن می شود.

ستوان یکم «فرهمند» سیستم فعالیت در این سایت ارتفاع پایین را با ملاحظاتی توضیح می دهد. «آن چه می بینید با نام سیستم «هاگ» شناخته می شود. 2 نمونه رادار سرچ و یک رادار رهگیری هدف در این سایت در کنار پست های دیده بانی بصری فعال است و سیستم این گونه عمل می کند. پس از شناسایی پرنده ناشناس توسط رادار سرچ، فرمان به رادار رهگیری می رود، با شناسایی و رهگیری هدف و اعلام نتیجه مثبت، فرمان به موشک صادر می شود. سپس با همان زاویه و ارتفاع مشخص شده از طریق رادار رهگیری موشک های «هاگ» زاویه و ارتفاع می گیرد و فعال می شود.»

با توجه به وظایف چهارگانه پدافند، دستگاه ها و تجهیزات و سایت ها برای انجام مراحل مختلف تهیه شده است، سامانه ها در این سیستم در هر نقطه و مکان مرتبط است و هماهنگ عمل می کند. همان طور که فرمانده سایت مرتفع می گوید، دشمن همواره به دنبال این است که نقاط مهم و تاثیرگذار کشور را از میان بردارد و اولین قدم در یک نبرد، حمله به نیروهای دفاع کننده در موفقیت هایی چون سایت های راداری، موشکی و مواضع پدافندی است. بنابراین این پایگاه ها با توجه به حساسیت زیاد باید توان بسیاری برای دفاع از خود داشته باشد و حفاظت و تقویت سامانه های راداری بسیار اهمیت دارد تا دفاع از دیگر نقاط تضمین شود.

«سید» از رویدادها و عملیات نمی گوید. حساسیت و حفاظت از اطلاعات در پدافند هوایی بسیار بالاست. اما از RQ170نمی توان گذشت. هرچند در پاسخ به سوال چندان پا را از اخبار منتشر شده فراتر نمی گذارد.

«پهپاد را بچه های ما همین جا دیدند، ادامه عملیات با مشارکت دیگر نیروها انجام شد. وقتی در همه مراحل کار ما حضور داشتیم به طور قطع تا طبس نیز برای پایان کار رفته ایم.

RQ170 پهپاد جاسوسی آمریکا بود که سال قبل در صحرای طبس زمین گیر شد.

راز اقتدار

پدافندی ها یک اتاق کنترل عملیات دارند. اتاق کنترل حیطه بندی شده است، ورود ممنوع دارد. به این جا که می رسیم فرمانده دیگر توضیحی نمی دهد. خیلی سوال ها، پاسخی ندارند.

اما یک سوال آن ها را مجاب می کند تا فرمان ورود به گوی بلورین را صادر کنند. کشف و شناسایی پرنده متخاصم در وسعت آسمان منطقه بسیار دشوار است. بی شک پدافند هوایی شرق کشور مجهز به تجهیزات ویژه ای برای موفق عمل کردن است. تجهیزات بسیار پیشرفته تر از آن چه قابل رویت است.

تایید فرمانده در پوشش گوی بلورین بر فراز یکی از مرتفع ترین قله های منطقه از نگاه ما پنهان نمی ماند.

حدود 35پله را در شیبی تند بالا می رویم. در میان اتاق کنترل، یک ساختمان دیگر و آن کره بزرگ سفید رنگ، انتظار ادامه دارد. فرمان ورود به گوی بلورین صادر می شود.

وی می گوید: صدای آژیرهایی را که هنگام جنگ می شنوید از همین موقعیت های نظامی پخش می شود. ارتباطی مستقیم از اینجا با صدا و سیما وجود دارد که در مواقع تعیین شده دستور اعلان عمومی صادر و آژیر پخش می شود.

فرمانده دستور پخش آژیر می دهد. صدای آژیر قرمز در گوش کوه می پیچد. راه به قلب گوی بلورین باز شده است. عقاب غول پیکر آهنی، دو بال گشوده، می چرخد. ساعت را نگاه می کنم تعداد هر چرخش او در زمان مشخص می شود. در گوی بلورین هیچ چیز نیست. این جا پناهگاه سرباز تیزبین پدافند هوایی شرق کشور است. رادار غول پیکر در 360 درجه جست وجو می کند. به قول فرمانده از زمین تا بی نهایت آسمان از چشم های ما پنهان نیست.

همراهان از خطر امواج می گویند. ده دقیقه ای محو تماشای ابهت عقاب آهنین می شویم. فرمانده می گوید: قرار گرفتن ما بین قسمت اصلی و انتهایی رادار بسیار خطرناک است. احتمال ابتلا به سرطان خون وجود دارد اما در زمان جنگ اگر به تعمیر دستگاه نیاز باشد حتی باید روی رادار در حال چرخش ایستاد.

این رادار به گفته سرگرد خسروی گرای اقدامات عملیات بزرگی را به مغز مقتدر پدافند هوایی شرق کشور داده است.

گستره آسمان در سیطره رادار پنهان شده از چشم های دشمن پیداست. عقاب ها، چشم از گوی بلورین برنمی دارند.

منبع: مشرق نیوز